ਮੈਲਬਰਨ: ਰੋਬੋਟ ਵੈਕਿਊਮ ਕਲੀਨਰ ਸਿਰਫ਼ ਧੂੜ ਹੀ ਇਕੱਠਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ – ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਡਾਟਾ ਵੀ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਹਰੀ ਸਰਵਰਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮੰਤਵ ਡਿਵਾਈਸ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਸੂਚਨਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (AISA) ਦੇ ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਚੋਰੀ ਹੋ ਕੇ ਗ਼ਲਤ ਹੱਥਾਂ ’ਚ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਸਫਾਈ ਯੰਤਰਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਪਕਰਣ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਚ ਕੈਮਰਾ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਾਂ ਮਾਈਕ੍ਰੋਫ਼ੋਨ ਹੈ, ਸਾਡੀਆਂ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਸਥਿਤੀਆਂ ’ਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀਆਂ ਆਡੀਓ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਗੁਪਤਤਾ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੀਆਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ 2020 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਵੈਨੇਜ਼ੁਏਲਾ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰ, ਜੋ iRobot Roomba J7 ਤੋਂ ਫੁਟੇਜ ਲੇਬਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਨੇ ਪਖਾਨੇ ’ਚ ਬੈਠੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਇੰਟਰਨੈਟ ’ਤੇ ਲੀਕ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਸ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਨੂੰ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਖੋਜਕਰਤਾ ਅਤੇ ਖੌਰੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਡੇਨਿਸ ਗੀਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡੇਟਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਗੀਜ਼ ਨੂੰ ਇਹ ਟੈਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੋਬੋਟ ਵੈਕਿਊਮ ਦੀ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੈਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ 54 ਉਪਕਰਨ ਟੈਸਟ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਮਿਲ ਗਈ।
AISA ਦੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਡੈਮੀਅਨ ਮੈਨੂਅਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡਾ ਡਿਵਾਈਸ ਇੰਟਰਨੈਟ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਇਸ ’ਚ ਕੈਮਰਾ ਜਾਂ ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ ਹੈ, ਤਾਂ (ਖਪਤਕਾਰਾਂ) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਡਿਵਾਈਸ ਖਰੀਦਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਨਾਲ ਰਿਮੋਟਲੀ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।’’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ‘‘ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਰਿਮੋਟਲੀ ਮਾਈਕ੍ਰੋਫੋਨ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਗੱਲਬਾਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕਾਪੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।’’ ਸੁਰੱਖਿਆ ਯਕੀਨੀ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਯਕੀਨੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ IoT ਡਿਵਾਈਸ ਇੰਟਰਨੈਟ ਤੋਂ ਤੋੜ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ। ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਡਿਵਾਈਸ ਦੀਆਂ ਸਮਰਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਜੋਖਮਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਇਆ ਜਾਵੇ।