ਮੈਲਬਰਨ: ਐਡੀਲੇਡ ਦੀ ਇੱਕ ਉਸਾਰੀ ਸਾਈਟ ’ਤੇ ਮਿਲੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਜਨਤਕ ਕਬਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕਤਲੇਆਮ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੋਣ ਦੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਨੇੜੇ ਹੀ ਮੁੜ ਦਫ਼ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਐਡੀਲੇਡ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ 12,000-ਘਰਾਂ ਵਾਲੇ ਰਿਵਰਲੀਆ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਦਾ ਕੰਮ ਜੁਲਾਈ ’ਚ ਦਰਜਨਾਂ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੱਖਣੀ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖੋਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 27 ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਇਸ ਵੇਲੇ ਸਟੋਰੇਜ ’ਚ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਹਨ ਕਿ ਅਜੇ ਖੁਦਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਥਾਨਕ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਟਾਈਟਲ ਸੰਸਥਾ, ਕੌਰਨਾ ਯਰਤਾ ਆਦਿਵਾਸੀ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ, ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਐਲਾਨ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਦਫ਼ਨਾਉਣਗੇ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਈਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਪੁੱਟੇ ਗਏ ਹਨ। ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਅਤੇ ਕੌਰਨਾ ਐਲਡਰ ਟਿਮ ਐਜੀਅਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੀ ਤਰਜੀਹੀ ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਪੂਰਵਜ ਆਪਣੇ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਰਿਵਰਲੇਆ ਤੋਂ ਹਟਾਏ ਨਾ ਜਾਣ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਤਹਿਤ ਅਤੇ ਕੌਰਨਾ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਕੱਢਣ ਦਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ।’’
ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਸਮਰਥਨ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕੀ, ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕਈ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ‘ਵਿਨਾਸ਼’ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਮੁਲਾਂਕਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਕਤਲੇਆਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਪੀਟਰ ਮਲੀਨੌਸਕਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਈਟ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਮੁਲਾਂਕਣ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਤਲੇਆਮ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, ‘‘ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਉਹ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦਾ ਕਿ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਘਟੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।’’
ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਟਾਈਟਲ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੌਰਨਾ ਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਰਿਵਰਲੇ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਬਾਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।