ਮੈਲਬਰਨ : ਨਿਊ ਸਾਊਥ ਵੇਲਜ਼ ਦੇ ਟਰੈਜ਼ਰਰ ਡੈਨੀਅਲ ਮੂਕੇ ਨੇ GST ਦੇ ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ 11.9 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਘੱਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਜ ਇੱਕ ਸੰਜਮ ਵਾਲਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਜਟ ਵਿਚ 3.6 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੇ ਘਾਟੇ ਵਾਲਾ ਬਜਟ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਫੈਡਰਲ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਟੈਕਸ ਮਾਲੀਆ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1.9 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੇ ਸਰਪਲੱਸ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੂਖੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਟੇਟ ਇਸ ਸਾਲ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ। ਘੱਟ ਨਕਦੀ ਕਾਰਨ ਸਟੇਟ ਨੂੰ ‘ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਕਰੋ, ਬਾਕੀ ਛੱਡੋ’ ਬਜਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਿੱਚ ਰਾਹਤ ਸਮੇਤ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਆਓ ਵੇਖੀਏ, ਬਜਟ ਤੋਂ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕੀ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਕੌਣ ਰਹੇ ਨੁਕਸਾਨ ’ਚ:
ਲਾਭ ’ਚ
ਘੱਟ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ
ਘੱਟ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬਿੱਲ ’ਤੇ 350 ਡਾਲਰ ਦੀ ਛੋਟ ਮਿਲੇਗੀ, ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਨਾਲੋਂ 65 ਡਾਲਰ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਫੈਡਰਲ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਮਈ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਬਜਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਹਰੇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ 300 ਡਾਲਰ ਦੀ ਊਰਜਾ ਬਿੱਲ ਰਾਹਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਵੇਗੀ।
ਸੋਸ਼ਲ ਹਾਊਸਿੰਗ ’ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ
ਬਜਟ ਵਿੱਚ 8400 ਨਵੇਂ ਸੋਸ਼ਲ ਹੋਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਰਿਕਾਰਡ 5.1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ NSW ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸੋਸ਼ਲ ਹੋਮਸ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਿੰਗਲ ਨਿਵੇਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।’ ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਧੇ, ਲਗਭਗ 3100 ਘਰਾਂ, ਤੱਕ ਤਰਜੀਹੀ ਪਹੁੰਚ ਮਿਲੇਗੀ।
ਜੀ.ਪੀ. ਮਰੀਜ਼
ਸਰਕਾਰ ਜੀ.ਪੀ. ਕਲੀਨਿਕਾਂ ਨੂੰ 188.8 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸਕੀਮ ਰਾਹੀਂ ਬਲਕ ਬਿਲਿੰਗ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। 4 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ, ਮੈਟਰੋ ਸਿਡਨੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸਟੇਟ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਲਕ ਬਿੱਲ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਜੀ.ਪੀ. ਸੈਂਟਰਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਟੈਕਸ ਲਈ ਪੂਰੀ ਛੋਟ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਠੇਕੇ ‘ਤੇ ਰੱਖੇ ਜੀਪੀਜ਼ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਲਈ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸਟੂਡੈਂਟਸ
8.9 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਪੈਕੇਜ ਨਾਲ ਜਾਂ ਤਾਂ ਨਵੇਂ ਸਕੂਲ ਬਣਾਏ ਜਾਣਗੇ ਜਾਂ ਪੂਰੇ ਸਟੇਟ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ 2200 ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰੇਗਾ। ਇਕ ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਰਕਮ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਦੇ ਬੈਕਲਾਗ ਨਾਲ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠੇਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਛੱਤਾਂ ਲੀਕ ਹੋਣ ਅਤੇ ਟੁੱਟੇ ਬਬਲਰ ਵਰਗੇ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਟੇਟ ਦੇ ਸਕੂਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਗੇ।
ਵੈਸਟਰਨ ਸਿਡਨੀ
ਵੈਸਟਰਨ ਸਿਡਨੀ, ਸਟੇਟ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਾ ਖੇਤਰ, ਬਜਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਵੱਡਾ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਬਜਟ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਫੋਕਸ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਟੇਟ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦਾ ‘ਇੰਜਣ ਕਮਰਾ’ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰਮਾਟਾ ਲਾਈਟ ਰੇਲ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪੜਾਅ ਲਈ 2.1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਫ਼ੰਡਿੰਗ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਵਾਧੂ 1.1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਨਵੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਿਡਨੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਸੜਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।
ਨੁਕਸਾਨ ’ਚ
ਲੈਂਡਲੌਰਡ
ਲੈਂਡ ਟੈਕਸ ਲਈ ਟੈਕਸ-ਮੁਕਤ ਹੱਦ ਨੂੰ ਫਰੀਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਹੁਣ ਸੂਚੀਬੱਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਸ ਕਦਮ ਨਾਲ ਵਧੇ ਹੋਏ ਟੈਕਸਾਂ ਵਿੱਚ 1.5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਮਾਲੀਆ ਮਿਲਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਇਨਵੈਸਟਮੈਂਟ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਲੀਡੇ ਹੋਮਸ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ 2025 ਦੇ ਲੈਂਡ ਟੈਕਸ ਸਾਲ ਤੋਂ 1.075 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁੱਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਇਨਵੈਸਟਰ
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਜ਼ਮੀਨ ਮਾਲਕਾਂ ‘ਤੇ ਲੈਂਡ ਟੈਕਸ ਸਰਚਾਰਜ 2025 ਦੇ ਭੂਮੀ ਟੈਕਸ ਸਾਲ ਤੋਂ ਚਾਰ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ 1 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਰੀਦਦਾਰ ਡਿਊਟੀ ਸਰਚਾਰਜ ਵੀ ਅੱਠ ਤੋਂ ਵਧਾ ਕੇ 9 ਫੀਸਦੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਬੋਟੀਜ਼
ਬਜਟ ਦੇ ਤਹਿਤ 1 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਬੋਟਿੰਗ ਲਾਇਸੈਂਸ ‘ਚ 88 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਬੋਟਿੰਗ ਲਾਇਸੈਂਸ 10 ਸਾਲਾਂ ਲਈ 521 ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 679 ਡਾਲਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਵਾਟਰਕ੍ਰਾਫਟ ਲਾਇਸੈਂਸ 10 ਸਾਲਾਂ ਲਈ 1043 ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 1961 ਡਾਲਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਮਿਡਲ ਇਨਕਮ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਘੱਟ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬਿੱਲ ’ਚ ਛੋਟ ਮਿਲੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਟੇਟ ਦੇ ਮਿਡਲ ਇਨਕਮ ਵਾਲੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਏਜੰਟ
ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਰੈਂਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਲਈ ਵਾਧੂ 8.4 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਅਲਾਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।