ਮੈਲਬਰਨ: ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਲੋਕ ਕੱਲ੍ਹ Anzac Day ਲਈ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣਗੇ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵੱਲੋਂ ਜੰਗਾਂ ’ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਸਟੇਟ ਅਤੇ ਟੈਰੀਟੋਰੀ ਵਿੱਚ ਡਾਅਨ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਸਨਸੈੱਟ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਾਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ਨੌਂ ਪੰਜਾਬੀ ਮੂਲ ਕੇ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਲੜਨ ਲਈ Anzacs ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਸੰਧਾ ਸਿੰਘ ਸਨ, ਜੋ 1918 ਦੌਰਾਨ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਫੋਰਸ ਨਾਲ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਲੜੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੜਪੋਤੇ ਨੇਹਚਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਹੈ, ਜੋ ਹੁਣ ਮੈਲਬਰਨ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ‘‘ਭਾਵੇਂ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹਾਂ ਪਰ ਮੇਰਾ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਪੰਜ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨਾ ਇਕ ਦਿਲਚਸਪ ਅਤੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਵਧੀਆ ਕਹਾਣੀ ਰਹੀ ਹੈ।’’ ਦਸੰਧਾ ਸਿੰਘ 34/3 ਲਾਈਟ ਹਾਰਸ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਨ ਅਤੇ ਨੀਲੀ ਅਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹਣ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਕਈ ਦਹਾਕੇ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1939 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ।
ਨੇਹਚਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਸਿਰਫ Anzac Day ਦੇ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਦਸੰਧਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਧੀ (ਨੇਹਚਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦਾਦੀ) ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਗੁਪਤ ਫੌਜੀ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਸੀ। ਇਕ ਤਸਵੀਰ ਅਤੇ ਜੰਗ ’ਚ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਮਿਲਿਆ ਮੈਡਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੇਹਚਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਪੜਦਾਦਾ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ‘ਚ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਜਾਣਨ ਲਈ ਇਸ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪਾਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਮੈਂ ਹੋਰ ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਸਾਡੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ।’’ ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਨੇਹਚਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਦੇ ਨਸਲਵਾਦ ਦੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸਵਾਗਤਯੋਗ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦੇ ਹਨ।
9 ਪੰਜਾਬੀ ਲੜੇ ਸਨ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨਾਲ
ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਜਾਰਡਨ ਅਤੇ ਲੇਨ ਕੇਨਾ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਇੰਡੀਅਨ ਹਿਸਟੋਰੀਕਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ Anzac ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਜਾਰਡਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸਲ ‘ਚ ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ 16 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ‘ਚੋਂ 9 ਪੰਜਾਬੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿਪਾਹੀ ਸਨ:
- ਅਮਾਹ ਸਿੰਘ
- ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ
- ਨੈਨ ਸਿੰਘ ਸੈਲਾਨੀ
- ਡੇਵੀ ਸਿੰਘ
- ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ
- ਸਰਨ ਸਿੰਘ (ਜੌਹਲ)
- ਗੈਨੇਸਾ ਸਿੰਘ
- ਸਿਰਦਾਰ ਸਿੰਘ
- ਦਸੰਧਾ ਸਿੰਘ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਆਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ। ਸੇਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰਾਈ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੜਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਰਮਨਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਫਰਜ਼ ਸਮਝਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਬੁਰਾਈ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦੇ ਸਨ।’’ ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਫੌਜ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ।